Socjoterapia – specjalistyczna forma pomocy psychologiczno pedagogicznej dla dzieci i młodzieży w okresie dorastania, borykającymi się z trudnościami życiowymi i problemami osobistymi. Coraz więcej dzieci przejawia różnego rodzaju nieprawidłowe formy zachowania, u których podłoża leżą zaburzenia emocjonalne. Źródłem problemów może być zarówno jednorazowy, intensywny uraz, jak i chronicznie występujące trudne sytuacje życiowe. Negatywne doświadczenia zaburzają poczucie tożsamości, bezpieczeństwa, zaniżają poczucie własnej wartości i godności. W takiej sytuacji dziecko boi się kolejnych trudności i chroni przed nimi izolując lub pokazując wrogie zachowania wobec otoczenia. Zajęcia socjoterapeutyczne mają charakter ustrukturalizowanych spotkań grupowych, których celem jest terapia, edukacja i rozwój.
Cele terapeutyczne to główne cele socjoterapii, których realizacja polega na organizowaniu takich sytuacji społecznych, które dostarczą uczestnikom zajęć doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych doznanym urazom oraz sprzyjać będą odreagowaniu napięć emocjonalnych i posłużą uczeniu się nowych umiejętności społecznie aprobowanych.
Cele terapeutyczne dotyczą:
– odreagowania emocji,
– rozwiązywania problemów, trudnych sytuacji,
– lepszego rozumienia ludzkich zachowań,
– otrzymywania wsparcia od grupy,
– przyjmowania i dawania informacji zwrotnych,
– poznawania i nazywania własnych emocji.
Cele edukacyjne wspomagają proces nabywania wiedzy o sobie samym i innych ludziach oraz proces rozumienia świata społecznego.
Cele edukacyjne dotyczą:
– uczenia się pełnienia określonych ról społecznych
– uczenia stawiania granic, odmawiania,
– przełamywania nieśmiałości,
– uczenia nawiązywania satysfakcjonujących kontaktów z innymi ludźmi,
– umiejętności wyrażania swoich uczuć,
– umiejętności wytyczania celu,
– umiejętności podejmowania samodzielnie decyzji i brania za nie odpowiedzialności,
– uczenia radzenia sobie w sytuacjach stresowych,
– wyszukiwania zainteresowań, własnych możliwości i predyspozycji,
– uczenia tolerancji i akceptacji drugiego człowieka,
– uczenia współpracy i współdziałania.
Cele rozwojowe wiążą się ściśle z wiekiem uczestników zajęć, gdyż w każdej fazie życia dominują określone potrzeby, których zaspokojenie odgrywa istotną rolę w procesie rozwoju. Rozwijają również indywidualne zainteresowania i podejmują istotne dla określonej grupy wiekowej zagadnienia.
Cele rozwojowe dotyczą:
– poznawania samego siebie
– poznawania swoich mocnych i słabych stron,
– poznawania swoich talentów i zdolności,
– budowania poczucia własnej wartości,
– nabywania umiejętności zachowań asertywnych,
– nabywania umiejętności rozpoznawania i nazywania emocji i uczuć,
Na zajęciach socjoterapeutycznych w pracy z dziećmi wykorzystywane są metody aktywizujące, takie jak:
Krąg – metoda dzielenia się z innymi uczestnikami własnym doświadczeniem; daje ona możliwość kontaktu emocjonalnego i wzrokowego.
„Burza mózgów” – technika polegająca na tworzeniu listy pomysłów na rozwiązanie danego problemu, wyzwala potencjał twórczy dzieci.
Techniki teatralne – wpływają na rozładowanie napięcia emocjonalnego u dzieci, pozwalają rozbudzać zainteresowania, umożliwiają poznanie własnych możliwości, a także znalezienia własnego miejsca w zespole.
Ekspresja plastyczna – dziecko w działaniu twórczym może wyrażać swoje obawy, niepokoje i rozładować nagromadzone napięcie. Przez rysunek można też sugerować nowe sposoby zachowań i utrwalać je.
Ekspresja ruchowa (zabawy ruchowe, taniec, pantomima) – praca z ciałem i ruch pomaga uwolnić nagromadzoną energię a także rozwijać świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni i działania w niej oraz sprzyja rozwojowi wyobraźni i pomysłowości.
Terapia przez muzykę – muzyka ułatwia ekspresję w wyrażaniu uczuć oraz umożliwia odreagowanie przeżyć.
Ćwiczenia relaksacyjne – mają na celu zwolnienie napięcia mięśniowego i psychicznego.
Bajkoterapia – bajki terapeutyczne, których słucha dziecko pozwalają mu bez lęku spojrzeć na swoje problemy, uczą jak pomagać samemu sobie w trudnych sytuacjach, uczą pozytywnego myślenia, obniżają poziom lęku, uwrażliwiają na los innych, służą jako modele i wzorce określonych zachowań oraz w sposób zastępczy zaspakajają potrzeby psychiczne dziecka takie jak poczucie bezpieczeństwa, akceptacji i bycia kochanym.